15 jun Exclusief interview met staatssecretaris Paul Blokhuis: Nederland als koploper op het gebied van preventie en gezondheid

“Er gebeurt al heel veel goeds in Nederland op het gebied van preventie”, aldus Paul Blokhuis. “Echter, met het preventieakkoord willen we nóg een stap verder gaan, ambitieuzer met concrete doelen voor de korte en de langere termijn.” Ook moet volgens Blokhuis de vrijblijvendheid eraf: op de thema’s die nu de paraplu van het preventieakkoord vormen, namelijk roken, overgewicht en problematisch alcoholgebruik, wil het kabinet grote stappen gaan zetten, waar nodig met (prijs)maatregelen om hiermee tot de koplopers in Europa te gaan behoren.

Tijdens het congres Diagnose Voeding & Gezondheid: Samen innoveren voor een vitaler Nederland, was Paul Blokhuis, Staatssecretaris Volksgezondheid, Welzijn en Sport, een van de sprekers. In een exclusief interview na afloop, sprak Diagnose Voeding & Gezondheid met Blokhuis over de noodzaak van preventie en initiatieven vanuit de overheid op dit gebied.

De huidige voorzitters van de deelonderwerpen uit het preventieakkoord zijn allen afkomstig uit het publieke domein. Hoe gaat het preventieakkoord zorgen voor de betrokkenheid van de voedingsindustrie en het bedrijfsleven?
“We hebben per deelthema (roken, overgewicht en problematisch alcoholgebruik) ‘een tafel’ ingericht. Per tafel nemen 15 á 20 deelnemers deel. Ook de levensmiddelenindustrie en het bedrijfsleven zitten daarbij aan tafel. Als je zo’n akkoord sluit zonder die belangrijke partners dan is zo’n akkoord wat mij betreft enorm gedevalueerd.”

“De tafels worden geleid door voorzitters afkomstig uit het publieke domein. Echter, deze voorzitters zijn aanpakkers, mensen die juist meters willen maken op deze deelgebieden en hierin ook zakelijk denken. En als de voorzitters iemand missen aan tafel, heb ik hen nadrukkelijk gevraagd om hem of haar alsnog uit te nodigen.”

Er gaan steeds meer stemmen op van lokale overheden en hun rol in het ingrijpen op de voedselomgeving, hoe kijkt u daar tegenaan?
“De lokale overheid heeft een belangrijke stem, bijvoorbeeld bij de inrichting van rookvrije zones of het verbieden van ‘prijsvechten’ met alcohol. In het preventieakkoord doen en denken ze mee rondom alle deelonderwerpen. De lokale overheden hebben allerlei tools in handen en ik hoop dat ze die ook gaan pakken om echt acties te ondernemen waardoor het voor consumenten makkelijker wordt om de goede keuzes te maken. Dat heeft mijn voorkeur; dat je mensen verleid om het goede te doen. Hierbij moet je er ook niet voor terugdeinzen om maatregelen te nemen waardoor keuzes voor ongezond gedrag bemoeilijkt worden.”

In uw speech op het congres zei u dat we u ook voor minder sympathieke maatregelen kunnen inhuren. Wat bedoelde u daar precies mee?
“Bijvoorbeeld als ik zeg dat roken duurder mag worden, dan weet ik dat dat op heel veel draagvlak bij de Nederlandse bevolking mag rekenen. Uit een recent uitgevoerde enquête geeft bijna 70% van de Nederlands aan dat roken flink duurder mag worden. Echter, die andere 30% maak ik niet te vriend als ik daadwerkelijk maatregelen ga doorvoeren om roken duurder te maken. Dat zijn de minder sympathieke maatregelen waar ik eerder op doelde. Er zijn mensen die alleen al de gedachte dat de overheid bepaalde zaken duurder maakt om het gebruik te ontmoedigen, gruwelijk vinden.”

“Op onderdelen gaan wij meer sturend zijn ten opzichte van het vorige kabinet, maar op roken is dat onomstreden. Daar is zo’n flow gaande dat mensen zeggen: dit kan ook echt niet meer. Maar bij overgewicht is dat een stuk spannender, bijvoorbeeld zo’n suikertaks. Is daar draagvlak voor? Dat gaan we merken bij het preventieakkoord!”

Om op dat laatste even door te gaan: Hoe kijkt u aan tegen maatregelen zoals de suikertaks waarvan blijkt dat die een enorme bijdrage kunnen leveren aan gedragsverandering?
“Ik laat voortdurend ‘scannen’ welke maatregelen andere landen nemen om mensen te stimuleren gezondere keuzes te maken. En daaruit blijkt dat wij lang niet vooroplopen in Nederland. In de VS zijn er staten die veel verder gaan in het terugdringen van roken. In Frankrijk en Engeland bijvoorbeeld, twee voorbeelden van landen om ons heen die op onderdelen van de drie thema’s maatregelen nemen die we ook in Nederland zouden kunnen nemen. Er zijn om ons heen genoeg voorbeelden die we hierin kunnen volgen. Als Nederland zitten we echt heel rustig in de middenmoot. Ik wil op onderdelen écht in de kopgroep zitten! Niet om te betuttelen, maar om mensen te helpen gezonde keuzes te maken en om Nederland te helpen gezonder te worden!”

Er is veel discussie gaande over het vergoeden van leefstijlinterventies vanuit het basispakket, is dat een onderdeel van die maatregelen?
“Dat is de primaire verantwoordelijkheid van collega Bruno Bruins die over de zorgverzekeringswet gaat. Dat gaan we ook vanaf volgend jaar in het basispakket onderbrengen. Die gecombineerde leefstijlinterventies worden dan voor een deel vergoed. En wij denken ook na over gezonde keuzes maken, bijvoorbeeld stoppen met roken. Moet je dat ook voor een deel uit het eigen risico halen bij zorgverzekeringen? Dat type discussies loopt.”

Als we naar de gezondheidszorg kijken is een onderdeel van die transformatie van een ziekte systeem naar een gezondheidssysteem waar preventie een veel belangrijker element van is dan in het verleden, waar we vergoedingen hadden op het genezen. Wat zijn daar nog meer triggers en onderdelen van?
“Ik heb best al veel genoemd, maar wat ook een hele belangrijke is, is de innovatiekracht. Bijvoorbeeld apps die mensen gebruiken om producten te scannen en vervolgens zien wat gezonde keuzes zijn. We kijken vanuit de apparatuur die wij reeds tot onze beschikking hebben en de techniek die wij aangereikt krijgen. Vanuit het bedrijfsleven is er al veel mogelijk om mensen die gezonde keuzes te laten maken.”

In uw toespraak op het congres had u het ook over gezonde keuzes makkelijk maken voor de consument en hierbij inzicht geven in wat nu gezond is en wat is ongezond. Wat werkelijk gezond en ongezond is, is vrij ondoorzichtig. Met wat voor interventies speelt u, en het kabinet, om deze transparantie te bevorderen?
“Wat mij betreft mogen we best wat vergaande maatregelen nemen om gezondere keuzes te maken. Een van de dingen waar je dan aan kan denken is sturing op het gebied van taksen bij frisdranken, de suikertaks zoals we dat in de volksmond noemen. Dat is een element wat wij als overheid kunnen inbrengen. Maar het mijn voorkeur hebben als vanuit de hele linie, vanuit het bedrijfsleven, de levensmiddelenindustrie, de sportbonden en gemeenten zelf, ook initiatieven komen. Initiatieven die eraan bijdragen dat we gezonder gaan leven hoeven niet allemaal gepaard te gaan met wet- en regelgeving. Partijen zullen ook een aantal keer naar ons als overheid kijken, bijvoorbeeld met wettelijke (prijs)interventies om roken veel duurder te maken, minder verkooppunten te creëren of om een vignet te introduceren om die gezondere voeding mogelijk te maken. Dat zijn gesprekken die we in het kader van het preventieakkoord met elkaar voeren. Ik hoop dat we Nederland kunnen verrassen met een akkoord waar niemand zenuwachtig van wordt en kan bijdragen aan een gezonder Nederland.”